Οι ομοιότητες των εξεγέρσεων του Μουσείου και των αγροτών με διαφορά 30 χρόνων Από το Φλεβάρη του 1979, στο 2009

Στήν ιστοσελίδα της Πατρίδας "ψάρεψα" ενα πολύ ενδιαφέρον άρθρο.Καλό είναι να μην τα ξεχνάνε αυτοί που τα έζησαν και να τα μαθαίνουμε εμείς που δεν τα ζήσαμε.


Του Αλ. Α. Ανδρικάκη

Φλεβάρης, ο μήνας των συγκρούσεων Καραμανλήδων και Κρητών

Τα γεγονότα του μουσείου το 1979 και οι ομοιότητες με το σήμερα

Τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων ημερών, με τους αγρότες, αρχικά, και στη συνέχεια και άλλες κοινωνικές ομάδες να αντιπαρατίθενται με την κυβέρνηση εξαιτίας της αντιμετώπισης του αγροτικού ζητήματος και της «περιποίησης» των διαδηλωτών, φέρνουν στη μνήμη όσα και πριν από ακριβώς 30 χρόνια είχαν εξελιχθεί, με αφορμή την υπόθεση της μεταφοράς των αρχαίων από το αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.

Εκείνες οι μεγάλες διαδηλώσεις του λαού του Ηρακλείου, που θεωρήθηκαν ως ξέσπασμα των πολιτών απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ του πρεσβύτερου Κωνσταντίνου Καραμανλή, η οποία, με άλλο αρχηγό, τον Γεώργιο Ράλλη (ο Κ. Καραμανλής μεταπήδησε στην προεδρία της Δημοκρατίας), έχασε τις εκλογές 20 μήνες αργότερα. Οι εκτιμήσεις που γίνονταν στη συνέχεια ήταν ότι τα μεγάλα συλλαλητήρια εκείνων των ημερών, με τα οποία μεταδόθηκε ένα αντικυβερνητικό κλίμα σε όλη την Ελλάδα, ήταν η αρχή του τέλους για τη διακυβέρνηση της χώρας από τη ΝΔ και η απαρχή της κυβερνητικής παρουσίας του ΠΑΣΟΚ.

Τα προ 30ετίας γεγονότα έχουν αρκετά κοινά με τα σημερινά, εκτός από το χρόνο. Πρωθυπουργοί ήταν δύο πολιτικοί της ίδιας οικογένειας, με το ίδιο ονοματεπώνυμο. Ο πρεσβύτερος Καραμανλής, τότε, και ο ανιψιός του, σήμερα. Ο πρεσβύτερος απουσίαζε τότε στο εξωτερικό, και επιστρέφοντας στην Αθήνα έκανε την προσβλητική για τους Κρήτες εξεγερμένους δήλωση «είμαι αηδιασμένος», ακυρώνοντας την απόφαση μεταφοράς των αρχαίων. Ο σημερινός πρωθυπουργός δεν απουσιάζει από τη χώρα, αλλά κατηγορείται ότι απουσιάζει παντελώς από τα γεγονότα που μέσω των τηλεοπτικών δεκτών συγκλονίζουν ολόκληρη την Ελλάδα. Και τότε οι αντιδράσεις ξεκίνησαν από μερικές εκατοντάδες διαδηλωτές, που κατέφεραν στη συνέχεια να γίνουν πολλές χιλιάδες. Τότε ξεκίνησαν οι μαθητές, τώρα οι αγρότες. Οι καταλήψεις δημόσιων χώρων είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό κοινό σημείο. Το 1979 ήταν το μουσείο και όλοι οι γύρω δρόμοι. Το 2009 η περιφέρεια, δρόμοι, εφορίες, αλλά ακόμη και, εκ των πραγμάτων, το λιμάνι του Πειραιά. Και τότε, όπως και τώρα, τις διαπραγματεύσεις με τους διαδηλωτές έκαναν οι εισαγγελείς (!) κι όχι οι πολιτικοί παράγοντες. Και φυσικά συλλήψεις υπήρξαν και τότε, και μάλιστα του δημάρχου και δημοτικών συμβούλων, αλλά και δημοσιογράφων.

Η διαφορά ήταν μία και ουσιώδης: στα γεγονότα του μουσείου δεν υπήρξε Κρητικός υπουργός που να πάρει απόφαση να χτυπήσει τους συμπατριώτες του…

Η πορεία του χρόνου θα δείξει αν το πολιτικό αποτέλεσμα των γεγονότων του 2009 θα μοιάζει με αυτό της εξέγερσης του 1979.

Τα γεγονότα πριν από 30 χρόνια ξεκίνησαν με μια συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με το μουσείο της Νέας Υόρκης για τη μεταφορά ελληνικών αρχαιοτήτων προκειμένου να εκτεθούν την άνοιξη του 1979 σε μεσογειακή έκθεση στην Αμερική. Η απόφαση αυτή είχε ληφθεί μέσα στο καλοκαίρι του 1978 και είχε γίνει δεκτή αρνητικά από τους φορείς και τις εφημερίδες του Ηρακλείου. Στις αρχές Φεβρουαρίου παρατηρήθηκε κινητικότητα στο μουσείο, με την άφιξη, όπως έγραφε η «Π» ειδικών για τη συσκευασία αρχαίων αντικειμένων. Στις 13 του μήνα ο δήμαρχος Ηρακλείου Μανόλης Καρέλλης συγκάλεσε σύσκεψη των εκπροσώπων των κομμάτων και των φορέων, προκειμένου να οργανωθεί η αντίδραση του ηρακλειώτικου λαού, καθώς εκείνες τις ημέρες υπήρχαν επιπλέον πληροφορίες ότι τόσο από τα Χανιά όσο και από άλλα μέρη της χώρας είχαν μεταφερθεί αρχαία με εντολή του υπουργού Πολιτισμού Δημητρίου Νιάνια. Η σύσκεψη της 13ης Φεβρουαρίου κατέληξε στην οριστική απόφαση να μην επιτραπεί η εξαγωγή αρχαίων από το αρχαιολογικό μουσείο. Και μάλιστα για να επιβεβαιωθεί ότι αυτό δεν είχε ήδη συμβεί, αποφασίστηκε να γίνει επίσκεψη μιας επιτροπής των φορέων στο χώρο του μουσείου. Παράλληλα αποφασίστηκε να οργανωθούν διάφορες εκδηλώσεις με φωτογραφικές εκθέσεις των αρχαιοτήτων που φυλάσσονταν στο Ηράκλειο, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κλπ, ενώ η σύσκεψη κάλεσε τους Ηρακλειώτες να είναι σε επιφυλακή. Κι επειδή τότε δεν υπήρχε η σημερινή πληθώρα των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, αποφασίστηκε να είναι συνεχώς σε ετοιμότητα δύο αυτοκίνητα με μεγάφωνα, προκειμένου να ενημερωθούν οι Ηρακλειώτες σε περίπτωση κινητικότητας στο μουσείο.



Η πρώτη διαδήλωση



Ακολούθησαν και άλλες ανάλογες συναντήσεις, και την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη μαζική διαδήλωση με συμβολική κατάληψη στο μουσείο, από τους μαθητές του Ηρακλείου. Ήταν πλέον ζήτημα ωρών η μεταφορά των αρχαίων αντικειμένων, όπως αναφερόταν στην ανακοίνωση της συντονιστικής επιτροπής των φορέων του νομού, καθώς οι αρχαιότητες είχαν ήδη συσκευαστεί για το μεγάλο ταξίδι τους. Στην επιτροπή επικεφαλής ήταν ο δήμαρχος Ηρακλείου Μανόλης Καρέλλης, και συμμετείχαν ακόμη η δήμαρχος Αρχανών Μαρία Πλουμίδου, εκπρόσωποι των ΝΕ του ΠΑΣΟΚ, της ΕΔΗΚ, του ΚΚΕ, του ΚΚΕ εσωτερικού, της ΕΔΑ και περίπου 20 φορέων. Φυσικά η κυβερνώσα και τότε ΝΔ απουσίαζε.

Η πρώτη συγκέντρωση των μαθητών έγινε, σταδιακά, μια μεγάλη λαϊκή εξέγερση. Χιλιάδες λαού περνούσαν ή παρέμεναν νύκτα και μέρα στο χώρο τα επόμενα 24ωρα προκειμένου να περιφρουρούν τα αρχαία. Από την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου ουσιαστικά η ευρύτερη περιοχή του μουσείου ήταν υπό τον έλεγχο των διαδηλωτών, ενώ σ’ αυτούς έφταναν πληροφορίες για τη μεταφορά δυνάμεων αστυνομίας και στρατού από την Αθήνα στο αεροδρόμιο και τη ΣΕΑΠ, προκειμένου να επιτεθούν στους χιλιάδες συγκεντρωμένους και να μεταφέρουν εκτός Κρήτης τα αρχαία.



Μαζικές συλλήψεις



Το μεσημέρι της Δευτέρας με εντολή του γενικού επιθεωρητή αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού Γιαλούρη ο εισαγγελέας επισκέφτηκε το μουσείο και διέταξε την διάλυση του πλήθους, διαφορετικά, όπως είπε, αυτή θα γινόταν με δυναμικό τρόπο και η αστυνομία θα προχωρούσε σε συλλήψεις. Και η μεν διάλυση της συγκέντρωσης ήταν αδύνατη, καθώς κάθε τέτοια προσπάθεια θα αιματοκυλούσε την πόλη, αλλά οι συλλήψεις πράγματι έγιναν. Γύρω στις 4 το απόγευμα ο δήμαρχος Ηρακλείου Μ. Καρέλλης, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Γιώργος Ματθαιάκης (σημερινός δήμαρχος Γοργολαΐνη), η γραμματέας Αγγέλα Σμυρνάκη και οι δημοτικοί σύμβουλοι Φαίδωνας Βαρδαβάς, Μανόλης Βρέντζος, Κώστας Καφούσης, Ευριπίδης Κουκιαδάκης, Αλέκος Μακατούνης, Γιώργος Μεσσαριτάκης, Γιώργος Καραντεμοίρης, Γιώργος Μποτζώρης, Στέλιος Ματζαπετάκης (ο πρώην βουλευτής), Κυριάκος Σκεπετζής, Γιώργος Τσαγκαράκης, Μιχάλης Φαρσάρης, Γιάννης Σταρίδας και Μανόλης Χανιωτάκης, αλλά και οι δημοσιογράφοι Μάνος Χάρης και Γιώργος Σκαρβελάκης, συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα. Κατηγορήθηκαν για παραβίαση του νόμου επειδή αν και τους ζητήθηκε να αποχωρήσουν από δημόσιο κτίριο, εκείνοι παρέμειναν! Κρατήθηκαν μέχρι το βράδυ στο τμήμα και στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι.



Η νίκη του Ηρακλείου



Οι μαζικές συλλήψεις προκάλεσαν ακόμη περισσότερο το φιλότιμο των Ηρακλειωτών, και οι συγκεντρωμένοι πλήθυναν. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση, που συνοδεύτηκε και με γενική απεργία και κλείσιμο των καταστημάτων, έγινε την Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου, με αίτημα, εκτός από την παραμονή των αρχαιοτήτων, την απομάκρυνση των ΜΑΤ από το Ηράκλειο. Σε τακτά διαστήματα οι καμπάνες του Αγίου Μηνά και άλλων εκκλησιών χτυπούσαν και καλούσαν το λαό να συγκεντρωθεί στο μουσείο, ενώ συνεχώς έφταναν πληροφορίες για άφιξη νέων δυνάμεων καταστολής από την Αθήνα. Οι πληροφορίες που έφταναν στη συντονιστική επιτροπή ήταν ότι είχε δοθεί η εντολή να χτυπήσουν οι αστυνομικές δυνάμεις εκείνη την ημέρα. Η συγκέντρωση όμως ενός τεράστιου πλήθους που κυριολεκτικά κατέλαβε το κέντρο της πόλης, απέτρεψε κάθε τέτοια σκέψη. Τα ΜΑΤ ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκαν, καθώς επικράτησε η λογική, αφού αν γινόταν κάτι τέτοιο απέναντι σε χιλιάδες αποφασισμένους πολίτες, τότε σίγουρα θα υπήρχαν νεκροί.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στους διαδηλωτές ήταν και μια μεγάλη ομάδα ιερωμένων, με επικεφαλής τον τότε πρωτοσύγκελο της Αρχιεπισκοπής αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Παπαδάκη, σημερινό Μητροπολίτη Πέτρας.

Την Πέμπτη 1 Μαρτίου 1 Μαρτίου 1979 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεφε από το εξωτερικό και στο αεροδρόμιο έκανε την προσβλητική για τους Ηρακλειώτες δήλωσή του «είμαι αηδιασμένος», δήλωση η οποία έδειχνε και την ήττα της κυβέρνησής του από ένα λαό συσπειρωμένο και αποφασισμένο. Την ίδια μέρα ο νομάρχης Σπύρος Τσίρκας με γραπτή ανακοίνωσή του γνωστοποιούσε την απόφαση του πρωθυπουργού να μην συμπεριληφθούν αντικείμενα του μουσείου Ηρακλείου στην έκθεση της Νέας Υόρκης. Προσθέτοντας ότι «διενέξεις ή συμβιβασμοί γύρω από το θέμα αυτό εκθέτουν την χώρα διεθνώς».

Όπως και να έχει το πράγμα, οι Ηρακλειώτες κατάφεραν να μια μεγάλη νίκη απέναντι στον πανίσχυρο ακόμη τότε Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Την ανακοίνωση αυτή διαδέχτηκε ένα μεγάλο λαϊκό πανηγύρι στους δρόμους της πόλης, με μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα, ρακή και κρασί!